آستان مقدس امامزاده احمد (علیه السلام) - خوانسار

معاونت فرهنگی آستان مقدس امامزاده احمد بن محمد بن علی النقی (علیهم السلام)

آستان مقدس امامزاده احمد (علیه السلام) - خوانسار

معاونت فرهنگی آستان مقدس امامزاده احمد بن محمد بن علی النقی (علیهم السلام)

این وبلاگ با هدف ترویج فرهنگ اهل بیت (علیهم السلام) و تکریم مقام شامخ امامزاده جلیل القدر حضرت احمد بن محمد بن علی النقی (علیهم اسلام) و همچنین انعکاس اخبار و اقدامات معاونت فرهنگی امامزاده با تلاش حجت الاسلام و المسلمین شانه ای راه اندازی شده است.

آخرین مطالب

  • ۱۳ فروردين ۹۵ ، ۲۳:۳۶ (طنز)

پربیننده ترین مطالب

آخرین نظرات

  • ۲۹ بهمن ۹۴، ۰۹:۱۴ - زائر اربعین.... ع.پ.ا ++++++++++

آداب مهمان و مهمان داری

يكشنبه, ۸ فروردين ۱۳۹۵، ۱۰:۴۶ ب.ظ

آداب مهمان و مهمان داری

قال رسول الله(صلی الله علیه و آله):

إِذَا اَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً اَهْدَی لَهُمْ هَدِیَّةً قَالُوا وَ مَا تِلْکَ الْهَدِیَّةُ قَالَ الضَّیْفُ یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ یَرْتَحِلُ بِذُنُوبِ اَهْلِ الْبَیْتِ؛

هرگاه خداوند بخواهد خیر و خوبی به جمعیتی برساند، هدیه ای به سوی آنان می فرستد. سوال شد منظور از هدیه چیست؟ فرمودند آن هدیه، مهمان است که با روزی خود وارد می شود و هنگام رفتن، گناهان آن خانواده را به همراه می برد. (مستدرک الوسائل نوری، 1407ق، ج 16، ص 258)

    امیرمومنان حضرت علی (ع) فرموده اند:        

مؤمنی نیست که مهمان را دوست داشته باشد، مگر اینکه در روز قیامت، از قبر خود درحالی خارج شود که صورتش چون ماه شب چهارده، نورانی است؛ جماعت به او نگاه می کنند و می گویند: او کیست؟ آیا پیامبری مرسل است؟ فرشته ای می گوید: او مومنی است که مهمان را دوست می داشت و اکرامش می کرد و راه او غیر از بهشت نیست. (جامع الاخبارشعیری،1363، ص 136)

امام صادق(ع) پاداش اطعام مومن را برای انسان ها بی شمار بیان کرده اند:

«هرکس مومنی را طعام دهد تا سیر شود، هیچ کس از مخلوقات خداوند نمی داند چه مقدار پاداش در آخرت دارد، نه مَلک مقربی و نه نبی مرسلی، به جز خداوند، پروردگار عالمین» (اصول کافی، 1388، ج 2، ص 201)

پیامبر اکرم(ص) نیز درباره ثواب اطعام مهمان و به طورکلی اطعام مسلمان، می فرمایند:

«هرکس سه نفر مسلمان را طعام دهد، خداوند او را [از طعام های] سه بهشت در ملکوت سماوات: جنت فردوس، جنت عدن و جنت طوبی طعام دهد و از [میوه] درختی در بهشت عدن که خداوند خود به دستش آن را کاشته است، به او دهد» (همان، ص 200)

البته برپایی مهمانی باید به قصد قربت و در راه خدا باشد. پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: «کسی را که برای خدا دوستش دارید، به غذای خود مهمان کنید» (وسائل الشیعه حر عاملی، 1409ق، ج 24، ص274؛ کنزالعمال متقی هندی، 1389ق، ح 25881)

    بنابراین مهمانی دادن با نیت هایی غیرالهی مانند کسب شهرت، فخرفروشی به دیگران و... آثار و برکات مهمانی با قصد قربت را نخواهد داشت


پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) :

«همیشه امتم در خوشی و خوبی هستند تا زمانی که با هم دوستی کنند و امانت را بپردازند و از حرام دوری کنند و از مهمان‏ پذیرایی کنند و نماز را برپا دارند و زکات بدهند، چون‏ انجام ندهند گرفتار قحطی و خشکسالی شوند»

(مستدرک الوسائل ،ج 16، ص 258)

    
    
وظایف میزبان

1.اکرام مهمان

 نخستین وظیفه میزبان در قبال مهمان تکریم او است. پیامبراکرم(ص) به دختر خود، حضرت فاطمه(ع)،درباره لزوم اکرام مهمان چنین می فرمایند: «هرکس به خدا و روز واپسین ایمان دارد، باید مهمانش را گرامی دارد» (کافی، ج 6، ص 285)

پیامبر(ص) در حدیث دیگری اکرام مهمان را برابر با اکرام انبیاء بیان کرده اند:«هرکس مهمان‏ را گرامی دارد گویا هفتاد پیامبر را گرامی داشته و هرکس درهمی به مهمان انفاق کند گویا یک میلیون دینار در راه خدا انفاق کرده‏ است» (ارشادالقلوب، ص 138)

تکریم، مفهومی کلی است که در برخورد توام با گشاده رویی و لبخند، گفتار و رفتار توام با احترام و ارزش گذاری مصداق می یابد. آگاهی از زمان رسیدن مهمان، پیشواز رفتن برای او، گرفتن چمدان و وسایل همراه مهمان و حمل آنها، مقدم داشتن در ورود به منزل، جفت کردن کفش های او، راهنمایی و معین کردن بهترین جای منزل برای نشستن و اقامت او، تهیه غذاهای لذیذ و متنوع و... می تواند مصادیق اکرام به مهمان باشد.

  ممکن است برای برخی افراد جفت کردن کفش مهمان سخت بیاید و آن را کسر شان خود بشمارند؛ ولی پیامبر اکرم(ص) از حیا کردن و خجالت کشیدن در خدمت رساندن به مهمان نهی کرده اند (مستدرک الوسائل، ج 16، ص 260)

2.پذیرایی بدون سوال

همان گونه که گفته شد نخستین و اصلی ترین وظیفه میزبان، اکرام مهمان است. از مصادیق اکرام، تهیه غذا و نوشیدنی برای مهمان است. مهمانی که در گرمای تابستان یا سرمای زمستان از راه می رسد، انتظار پذیرایی با غذا و نوشیدنی گرم یا سرد، بر حسب زمان مهمانی، دارد. نکته بسیار ظریفی که در روایات دینی درباره پذیرایی از مهمان نقل شده، این است که میزبان نباید از مهمان خود حتی اگر ناخوانده و سرزده باشد، بپرسد که چیزی میل دارد یا نه؟ متاسفانه گاه در جامعه ما دیده می شود که میزبان، مخصوصاً اگر مهمانش سرزده باشد و پس از صرف شام یا نهار رسیده باشد، برای اینکه زحمت تهیه غذا برای مهمان را به خود ندهد، با پرسش هایی مانند: «آیا غذا خورده اید؟»، «اگر میل دارید غذا تهیه کنم؟» مهمان را به رودربایستی انداخته و از او این اعتراف را می گیرند که «بله، غذا خورده ام، زحمت نکشید»

3.پذیرایی کافی و مناسب از مهمان

    امام صادق(ع) با تفکیک دو نوع مهمان، آنان را به ناخوانده و خوانده دانسته، وظایف میزبان در قبال هریک را به خوبی بیان می کنند: «هرگاه برادرت ناخوانده بر تو وارد شد، همان غذایی که در خانه داری برایش بیاور و هرگاه او را دعوت کردی در پذیرایی از او زحمت بکش» (المحاسن،ص 179، ح 1506)

ازاین رو، پیامبر اکرم(ص) فرموده ا ند:

«اگر کسی هزار درهم صرف سفره کند و مومنی از آن غذا بخورد اسراف نیست» (حلیه المتقین، ص 66)

اما حد و اندازه تلاش میزبان در تکریم مهمان و پذیرایی او چه اندازه باید باشد؟

آیا جایز است بیش از توان، خود و خانواده اش را به زحمت اندازد و مانند برخی مردم برای حفظ آبروی خود پیش مهمانان، خود را با انواع مشکلات مانند قرض گرفتن فرش و مبل از همسایه و سفارش غذاهای گران و متنوع از رستوران به زحمت اندازد؟ پیامبر اکرم(ص) پاسخ این پرسش را چنین می دهند: «هیچ کس نباید بیش از توانش، خود را برای مهمان به زحمت اندازد» (کنزالعمال، ح 25876»

    بنابراین، حد و اندازه تلاش برای پذیرایی کافی از مهمان، توان و استطاعت میزبان است. دین اسلام، هیچ گاه مومنان را به امری خارج از توانشان مکلف نساخته است، چه در عبادات و امور فردی و چه در معاشرت و امور اجتماعی.    

4.غذا خوردن همراه مهمان

امام صادق(ع) سنت و روش پیامبر در غذا خوردن با قوم و مهمانان خود را چنین بیان کرده اند که ایشان پیش از همه، دست به غذا می برد و شروع به غذا خوردن می کرد و آخر از همه دست از غذا می کشید تا همه مهمانان غذای کافی خورده باشند (کافی، ج 6، ص 285)
    
سبب این دستور در روایات دیگر، شرم و حیای مهمان از غذا خوردن به تنهایی بیان شده است. روشن است که اگر میزبان زودتر از مهمان دست از غذا بکشد، مهمان در ادامه غذا خوردن دچار مشکل می شود و از اینکه دیگران دست از غذا کشیده اند او هنوز مشغول غذا خوردن است، شرم کند و با وجود گرسنگی مجبور به ترک سفره شود.

5.پرهیز از به کار گرفتن مهمان

میزبان باید توجه کند که مهمان خود را به کار نگیرد؛ زیرا این کار خلاف اصل تکریم مهمان است. ابن ابی یعفور می گوید: «در خانه امام صادق(ع) مهمانی را دیدم؛ روزی او برای انجام کاری برخاست، حضرت به او اجازه نداد و شخصاً آن کار را انجام داد و فرمود: رسول خدا(ص) از به کار گرفتن مهمان، نهی فرموده است.«همان، ص 283»    

در روایت دیگری از امام محمد باقر(ع) آمده است که ایشان فرموده اند: «به کار گرفتن مهمان، جفا [در حق او] ست...» (همان، ص 284)

6.وانداشتن مهمان به کاری که دوست ندارد    

وظیفه دیگر میزبان که در جهت وظیفه اصلی او یعنی اکرام و پذیرایی شایسته از مهمان است، وانداشتن او به انجام کارهایی است که تمایل به انجامشان ندارد. گاه میزبان، کاری را که خود به انجامش علاقه دارد، به گمان آنکه مهمانش نیز آن را دوست دارد، از او می خواهد و بدین ترتیب او را در رودربایستی قرار می دهد. پیامبر اکرم(ص) دراین باره فرموده اند: «هرکس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید مهمانش را اکرام کند و... می فرمودند: مهمانت را به انجام چیزی که برای او سخت است، وادار نکن» (مکارم الاخلاق طبرسی، 1412ق، ص135)
    
7.بدرقه مهمان

وظیفه آخر میزبان، بدرقه مهمان با احترام و گشاده رویی است. پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: «یکی از حقوق مهمان، این است که او را از اتاق تا درب خانه، همراهی و بدرقه کنی» (سفینه البحار، ج 2، ص 76)

    در روایت زیبایی از امام محمد باقر(ع) آمده است که ایشان فرموده اند: «... وقتی مهمانی بر شما وارد شد، او را (در حمل وسائلش)کمک کنید و وقتی خواست از پیش شما برود، کمکش نکنید، چراکه مایه حقارت و بی ارزش شدن مهمان است؛ و برای او زاد و توشه بگیرید و توشه اش را پاک گردانید که این، سخاوت است» ( کلینی، 1388، ج 6، ص 284)

   نکته زیبا و ظریفی که در این حدیث وجود دارد آن است که کمک کردن به مهمان هنگام ورود و گرفتن چمدان ها و وسایل همراه او نشانه علاقه میزبان به ورود مهمان و نشانه تکریم اوست؛ ولی هنگام رفتن مهمان، کمک کردن در جمع کردن وسایل و بردن آنها ممکن است برای مهمان این سوتفاهم پیش آید که میزبان از دست او خسته شده و مشتاق رفتنش است.

درنخستین بخش ازمقاله حاضرمباحثی درباره اهمیت و آثارمهمان نوازی،و وظایف میزبان بررسی شد.

در ادامه این مطلب وظایف مهمان تشریح شده است.

1.پرهیز از مهمانی ناخوانده

    نخستین وظیفه انسان برای مهمانی رفتن، این است که سرزده و بدون دعوت برای مهمانی نرود. این دستور شرع مقدس اسلام در جهت حمایت از میزبان و راحتی اوست. دین مبین اسلام با وجود توصیه های فراوانش به مهمانی دادن و مهمانی رفتن، دو اصل را توامان رعایت می کند: نخست اکرام مهمان و دیگر مراعات آسایش میزبان. ازاین رو، باتوجه به اصل دوم، اسلام از مهمانی رفتن به طور سرزده نهی می کند. امام صادق(ع) از اجداد بزرگوارشان و درنهایت، از پیامبر اکرم(ص) روایت می کنند که ایشان فرموده اند: «یا علی‏! هشت طایفه‏اند که اگر اهانت شوند باید ملامت و سرزنش نکنند مگر خودشان را.... کسی که بدون دعوت بر سر سفره طعامی برود (مهمان‏ ناخوانده)» (بحارالانوار، ج 72، ص 444 و 452)

2.درخواست از میزبان برای به زحمت نینداختن خود

    در وظایف میزبان گفته شد که میزبان باید همه تلاش خود را برای پذیرایی خوب و شایسته از مهمان انجام دهد؛ ولی آنچه از روایت به دست می آید، این است که مهمان نیز وظیفه دارد از میزبان بخواهد که به خاطر او خود را به زحمت نیندازد و به غذایی که در خانه موجود است اکتفا کند. یکی از یاران امیرمومنان(ع)، به نام حارث اعور می گوید:

روزی به خدمت آن حضرت رسیدم و گفتم یا علی دوست دارم به من افتخار دهید و به خانه من بیائید و غذایی میل کنید. حضرت فرمود: به شرطی می آیم که به سبب آمدن من، خود را به زحمت و مشقت نیندازی و به همان غذای موجود در خانه قناعت کنی! حارث پذیرفت و امیرمومنان(ع) به خانه او رفت و با غذایی کم که موجود بود ناهار را صرف کرد (سفینه البحار، ج 1، ص 238)

    خوشبختانه، امروزه عمل به این وظیفه در میان مردم رواج دارد و هنگام پذیرش دعوت مهمانی، از میزبان می خواهند که خود را به زحمت نیندازد وبه اصطلاح به نان و پنیری اکتفا کند.

3.همراه نبردن غیرمدعو

نخستین وظیفه مهمان در برابر دعوت میزبان، پذیرش دعوت اوست که پیشتر به آن پرداختیم. دیگر وظیفه او این است که مطابق محتوای دعوت، رفتار کند و به همان اندازه ای که از او دعوت شده است به مهمانی برود. متاسفانه، گاه این رفتار اجتماعی نادرست از برخی افراد مشاهده می شود که هنگام اجابت دعوت میزبان، فرزند خردسال خود را نیز همراه می برند. گویا این رفتار در زمان پیامبر اکرم(ع) نیز رایج بوده است که ایشان در نهی از آن فرموده اند: «هرگاه یکی از شما به مهمانی دعوت شد، فرزندش را هم به دنبال خود راه نیندازد که اگر چنین کند، کار حرامی کرده و با نافرمانی وارد خانه میزبان شده است» (میزان الحکمه ری شهری، 1379، ج 6، ص 457).
    
این نهی نبوی برای رعایت حال میزبان است که چون برای تعداد مشخصی مهمان، تهیه و تدارک دیده است، با افزوده شدن مهمانان ناخوانده دچار مشکل نشود؛ زیرا درهرصورت، میزبان برای یک خردسال نیز تدارکی برابر با بزرگسال می بیند و اگر قرار باشد هرکس فرزند خود را همراه ببرد، تعداد مهمانان بیش از حد انتظار خواهد بود و با کمبود وسایل پذیرایی وشرمندگی میزبان روبه رو خواهد شد.
    

4.نشستن در محل تعیین شده

وظیفه دیگر مهمان هنگام ورود به خانه میزبان، این است که تا میزبان برای نشستن او محلی تعیین نکرده است، صبر کند و خود بلافاصله در هر جای منزل ننشیند. امام باقر(ع) در این باره فرموده اند: «هرگاه یکی از شما به خانه برادرش وارد شد، هرجا صاحب خانه گفت، همانجا بنشیند؛ زیرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از مهمان آشناتر است» (مستدرک الوسائل،ج 14، ص 37، ح 16040)

ازآنجاکه گاهی خانواده میزبان نیز هنگام مهمانی دادن در خانه حاضرند و در پذیرایی از مهمانان کمک می کنند، محل نشستن مهمانان، در راحتی و آرامش آنان برای رفت و آمد و انجام تدارکات لازم اثر فراوانی دارد. ازاین رو، چون میزبان آگاه تر از مهمان به موقعیت خانه خویش است، لازم است که مهمان محل نشستن را از او بپرسد و اجازه بخواهد.

5. توقع بی جا نداشتن

در جهت اصل حمایت از میزبان، شرع اسلام به مهمان توصیه می کند که از درخواست ها و تقاضاهای نابجا که برای میزبان زحمت آور است، بپرهیزد. مهمان خوب کسی است که وقتی به خانه کسی می رود، بخصوص اگر بدون اطلاع قبلی است، توقع و انتظار را از خود دور کند، تا جای هیچ گِله ای نباشد.

    یکی از مسلمانان صدر اسلام به نام ابووائل می گوید:

    من به اتفاق دوستم به خانه سلمان فارسی رفتیم و مدتی نشستیم. هنگام غذا فرا رسید. سلمان گفت: اگر رسول خدا(ص) از تکلف و خویشتن را به زحمت افکندن نهی نکرده بود، برایتان غذای بهتری فراهم می کردم. سپس برخاست و مقداری نان و نمک آورد و در برابر مهمانان گذاشت. دوستم گفت: کاش همراه این نمک، مقداری مرزه و آویشن بود. سلمان برخاست و ظرف آب خویش را گرو نهاد و کمی مرزه فراهم کرد و سر سفره نهاد. وقتی غذا را خوردیم، دوستم گفت: خدا را شکر که به روزیِ خدا قانعیم! سلمان گفت: اگر به رزق خدا قانع بودی، الان ظرف آب من در گرو نبود! (مکارم الاخلاق، ص 135)

6. کوتاه بودن زمان مهمانی

وظیفه دیگر مهمان، رعایت مدت مهمان بودن است. براساس روایات، مدت زمانی که عنوان مهمان بر فرد نهاده می شود و میزبان وظایف خاص خود را باید نسبت به او انجام دهد، سه روز و دو شب است. پس از این مدت، دیگر او مهمان نیست و مانند دیگر اعضای خانواده خواهد بود؛ ازاین رو تکریم و پذیرایی او به اندازه دیگر اعضای خانواده است و بر میزبان لازم نیست که در پذیرایی از او خود را به تکلف بیندازد. پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: «مهمان تا دو شب پذیرایی می شود؛ از شب سوم جزو اهل خانه به شمار می آید و هرچه رسید بخورد» (مستدرک الوسائل، ج 17، ص 88، ح 20819). «مهمانی یک، دو و سه روز است. بعد از آن هرچه به او دهی صدقه شمرده می شود» (همان، ج 14، ص 37، ح 16038)

    از این روایات می توان به طور ضمنی نتیجه گرفت که چون تکریم و پذیرایی مهمان برای میزبان زحمت دارد، شارع مقدس، با وجود توصیه های فراوان به مهمانی دادن و تکریم مهمان، به طولانی شدن این زحمت راضی نیست، و از مهمان می خواهد که مدت مهمانی اش را کوتاه کند، به طوری که بیشتر از سه روز و دو شب نباشد. اما در صورت ضرورت و نیاز به افزایش این زمان، مهمان باید خود توجه داشته باشد که دیگر در آن خانه مهمان نیست و نباید انتظار تکریم و پذیرایی مانند روزهای اول را داشته باشد، بلکه حتی باید در کارهای خانه به میزبان کمک کند؛ بنابراین این رفتار خیلی خوبی است که برخی افراد در ابتدای ورودشان به منزل میزبان، هدیه ای به او می دهند و در ادامه برای کمک به حال میزبان و کم شدن زحمت او، در تهیه غذا و دیگر مایحتاج خانه ونیز شستن ظرفها وکارهای دیگر به میزبان کمک می کنند.

7.فرمانبرداری و تبعیت از میزبان

    از وظایف دیگر مهمان، در مدتی که در منزل میزبان به سر می برد، تبعیت و فرمانبرداری از او است. این دستور شرع اسلام نیز در جهت زحمت کمتر میزبان است. میزبان، از وضعیت و امکانات مادی و معنوی خود برای پذیرایی از مهمان آگاه است؛ از این رو، مهمان باید مراعات حال او را بکند و با درخواست های بیجا سبب زحمت او نشود. گاه مشاهده می شود که مهمان درخواست های بیجا از میزبان دارد و از او می خواهد که او را به فلان جای دیدنی شهر ببرد یا فلان غذا را برایش درست کند. در ادامه روایتی که درباره مهمانی سرزده نرفتن ذکر شد، پیامبر اکرم(ص) یکی دیگر از هشت طایفه ای که در صورت اهانت دیدن، نباید غیر خود را ملامت کند، کسی را گفته اند که به صاحب خانه، فرمان می دهد: «یاعلی‏! هشت طایفه‏اند که اگر اهانت شوند باید ملامت و سرزنش نکنند مگر خودشان را..... کسی که بدون دعوت به سر سفره طعامی برود و کسی که به صاحب خانه امر کند؛...» (بحارالانوار، ج 72، ص 444)

    اهمیت تبعیت از میزبان تا آنجاست که مهمان از روزه مستحبی گرفتن بدون اجازه صاحبخانه منع شده است. امام صادق(ع) از حضرت رسول اکرم(ص) نقل می کنند که ایشان فرموده اند: «هرکس بر قومی مهمان شد، بدون اجازه صاحبخانه، روزه مستحبی نگیرد»

( مستدرک الوسائل، ج 7، ص 555؛ کافی، ج 4، ص 151)

8. چشم نگهداشتن

یکی دیگر از وظایف مهمان از زمان ورود به منزل میزبان، چشم نگهداشتن از محرمات است که شامل چشم نگهداشتن از تجسس و وارسی قسمت های مختلف منزل میزبان، چشم نگهداشتن از نگاه به نامحرم و امور دیگر می شود.ممکن است خانواده میزبان برای عرض ادب حاضر شوند و برحسب درجه آشنایی و خویشاوندی، با پوششی متفاوت از بیرون منزل، در برابر مهمان نمایان شوند؛ از این رو، وظیفه مهمان چشم پاکی در برابر همسر، دختر و خانواده میزبان است. همچنین، چشم نگهداشتن از قسمت هایی از منزل که اندرونی و حریم خصوصی شمرده می شود و متعلق به خانواده میزبان است. امیرمومنان(ع) فرموده اند: «خداوند به مسیح ع وحی کرد که به بنی اسرائیل بگو در هیچ خانه ای از خانه های [بندگان] من وارد نشوید مگر با چشم های خاشع و به زیرافتاده، قلوب پاک و طاهر، دست های امین و پاک و به بنی اسرائیل خبر بده که من دعای هیچ کس از بندگانم را که ظلمی بر گردنش باشد اجابت نمی کنم» (تنبیه الخواطر،ورام ابن ابی فراس، ج 1، ص 63)

9.عدم تجسس

یکی دیگر از وظایف مهم مهمان در زمانی که در منزل میزبان سپری می کند، پرهیز از تجسس در امور خصوصی میزبان است.میزبان به مهمان اعتماد کرده و او را به منزل خود دعوت کرده است. در برابر این اعتماد و لطف او، مهمان نیز باید مراقب رفتار و کردار خود باشد. در مهمانی هایی که ممکن است چند روز طول بکشد، گاه پیش می آید که مهمان احساس صمیمیت بیش از اندازه کرده و بدون اجازه میزبان به قسمت های گوناگون منزل او می رود. یا پرسش هایی پرشمار از امور خصوصی میزبان و خانواده اش می پرسد و می کوشد از نحوه زندگی و درآمد آنان و روابط خانوادگی، کاری و غیره آگاهی یابد و چه بسا با این پرسش ها سبب آزردگی میزبان شود. شرع مقدس اسلام به طورکلی، چه مهمان و چه غیر او را، از تجسس در امور خصوصی دیگران نهی کرده است. مهمترین دلیل بر حرمت تجسس در امور شخصی دیگران، آیه دوازده سوره حجرات است:«یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاتَجَسَّسُوا»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، از بسیاری از ظن ها و گمانه زنی ها بپرهیزید؛ همانا بعضی از ظن ها گناه هستند و تجسس نکنید... .

پیامبر اکرم(ص) در روایتی می فرمایند: «از عیوب و اسرار پنهانی مومنین جست وجونکنید؛ چراکه هرکس از عیوب مردم تجسس کند خداوند نیز از عیوب او تجسس می کند و هرکس خداوند از عیوبش تجسس کند مفتضح و بی آبرو خواهد شد، گرچه در گوشه خانه اش لغزشی کرده باشد» (میزان الحکمه، ج 3، ص 2208)

10.رازداری
    
وقتی مهمان وارد خانه میزبان می شود، خواسته یا ناخواسته، بر نحوه زندگی میزبان و خانواده اش، سطح زندگی و مشکلاتشان آگاه می شود. شرع اسلام در اینجا به رازداری توصیه می کند. وقتی مهمان بر اسرار میزبان آگاه شد، اجازه خارج کردن، اطلاعات و سخن گفتن از اسرار، سطح زندگی و مشکلات میزبان و خانواده اش را ندارد. پیامبر اکرم(ص)، کسانی را که در مجالس دوستان و آشنایان حاضر می شوند و از مسائل خصوصی آنان مطلع می شوند، به رازداری توصیه می کنند و می فرمایند:«در مجلس ها امانت دار باشید؛ فاش کردن راز برادرت خیانت است؛ از این کار دوری کن؛ و از نشست های عشیره ای بپرهیز» (بحارالانوار، ج 77، ص 89، ح 3)

نتیجه گیری

آنچه از بررسی روایات اسلامی درباره آداب مهمانی به دست می آید این است که شرع مقدس اسلام به سبب فواید اجتماعی بسیار فراوان مهمانی، از جمله ایجاد صله رحم، ایجاد انس و الفت میان خویشاوندان، همسایگان و امت اسلامی، آگاهی از احوال یکدیگر و کمک به هم، دستگیری از خانواده های مستمند و فقیر که محتاج غذای روزانه اند، جلوگیری از تنهایی افراد و مشکلات روحی و روانی ناشی از آن و... توصیه موکد به مهمانی دادن می کند؛ ولی درعین حال، می کوشد با کمترین هزینه برای هر دو طرف میزبان و مهمان، این کار مهم صورت گیرد. از این رو، دو اصل مهم، همراه هم، در آداب مهمانی توصیه می شود: نخست مراعات راحتی و آسایش میزبان و دیگر اکرام شایسته مهمان.
    
شرع مقدس اسلام از سویی می کوشد این رفتار اجتماعی مفید با کمترین هزینه برای میزبان شکل گیرد؛ از این رو، در عین توصیه به اکرام مهمان و پذیرایی شایسته از او، به میزبان دستور می دهد که از تکلف بیجا و به سختی انداختن خود و خانواده برای مهمانی پرهیز کند و با آنچه در طاقتش است به پذیرایی از مهمان اقدام کند. از سوی دیگر به مهمان توصیه می کند که آنچه را میزبان برای او تدارک دیده است کم نشمارد و توقع بیجا از میزبان نداشته باشد واز این بابت پشت سر او حرف در نیاورد و تحت امر میزبان باشد.

نویسنده: حسین اترک

۹۵/۰۱/۰۸ موافقین ۰ مخالفین ۰

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی