راه های مقابله با کوشش های ابلیس

راه های مقابله با کوشش های ابلیس

از آنجا که گستره تلاش ابلیس و یارانش، اندیشه و ادراک آدمیان است می توان با بازشناسی چگونگی عملکرد او، خود را از فریب او مصون و محافظ نگه داشت. ابلیس، لشکر، ذریه و حزبش، بر آدمی سلطه ندارند، اما از آنجا که همواره می کوشند و از طریق هواهای نفسانی عمل می کند، در صورتی که با آنها مقابله نشود، کامیاب خواهند شد. 

از آیات قرآن بر می آید که می توان با راه های ذیل به مقابله با شیطان برخاست:

1) اخلاص:

ابلیس از همان آغاز، با اعتراف به عدم توانایی خود در فریب مخلصان و آنان که از قید خویش رهایی یافته اند، یعنی مخلصان، اخلاص را حصن تسخیر ناپذیر شیاطین معرفی کرد:

«قالَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ.»

گفت: پروردگارا! به سبب آنکه مرا گمراه ساختى، من (نعمتهاى مادّى را) در زمین در نظر آنها جلوه مى دهم، و به یقین همگى را گمراه خواهم ساخت.(سوره حجر آیه39).

«إِلّا عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ.» مگر بندگان خالص شده ات را.(سوره حجر آیه 40).

«قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ.» گفت: به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم کرد(سوره ص آیه82).

«إِلّا عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ.» مگر بندگان خالص شده ات، از میان آنها.(سوره ص آیه 83).

2) ایمان و توکل:

شیطان بر آنان که در حصن ایمان، سنگر گرفته و بر خدا توکل کرده اند ، هیچ گونه سلطه ای نخواهد داشت:

«إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ.» زیرا او، بر کسانى که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکّل مى کنند، سلطه اى ندارد.(سوره نحل آیه 99)

3) استعاذه:

پناه بردن به خدای یگانه و پناه جستن از وی در برابر دشمن بی امان، یکی از راه های مقابله با ابلسیان است که قرآن ما را بدان فراخوانده:

«وَ إِمّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ إِنَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ.» و اگر وسوسه اى از شیطان به تو رسد، به خدا پناه ببر؛ که او شنونده و داناست.(سوره اعراف آیه 200) .

«وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطِینِ.» و بگو: پروردگارا! از وسوسه هاى شیاطین به تو پناه مى برم.(سوره مومنون آیه97).

«فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ.» هنگامى که قرآن مى خوانى، از شرّ شیطان رانده شده (از درگاه خدا)، به خدا پناه بر (و بر او توکل کن).(سوره نحل آیه 98).

«وَ إِمّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.» و هرگاه وسوسه اى از شیطان متوجه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنونده و داناست.(سوره فصلت آیه36).

4) پاکیزگی و طهارت:  

پاکیزگی و طهارت، آدمی را از پلیدی شیطان دور می سازد:

«وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یُذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیْطانِ وَ لِیَرْبِطَ عَلى قُلُوبِکُمْ وَ یُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ.» و آبى از آسمان برایتان فرستاد، تا شما را با آن پاک کند؛ و پلیدى شیطان را از شما بر طرف سازد؛ و دلهایتان را محکم، و گامها را با آن استوار دارد.( سوره انفال آیه 11).

چنانچه تحصیل ملکه تقوا و تحکیم آن ، چشمان دل را برتماس و وسوسه ابلیس و یارانش بینا و از فرو افتادن در دام های وی حفظ می کند:

 «إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ.» پرهیزگاران هنگامى که گرفتار وسوسه هاى شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) مى افتند؛ و (در پرتو یاد او، راه حق را مى بینند و) در این هنگام بینا مى شوند(سوره اعراف آیه201).